PROGRAM WYCIECZKI
CZŁONKÓW I SYMPATYKÓW PTPNOZ
Twierdza Wisłoujście ,Westerplatte
24 MAJA 2014R
INDYWIDUALNIE -Odjazd z przystanku Akademia Muzyczna godz.10,47 , o 11,04– przyjazd na przystanek Twierdza Wisłoujście , przejście do Twierdzy /około 800 m/ ;
- 11.2o Spotkanie uczestników wycieczki w Twierdzy Wisłoujście – zwiedzanie z przewodnikiem muzeum do godz.12,oo . Wstęp 10 zł , ulgowy 5zł-pokrywa PTPNoZ;
Przejście z Twierdzy do przystanku autobusu Twierdza Wisłoujście /około 800 m/ ;
- 12.24 –odjazd autobusu 106 w kierunku Westerplatte;
- 12,3o –
Spotkanie z Przewodnikiem – Informacja wstępna
Zwiedzanie wystawy plenerowej Westerplatte , historia miejsca
Informacja o porcie wewnętrznym i zewnętrznym ZPMG;
- 14,00 – 14.30 zakończenie zwiedzania i wycieczki;
Osoby nie uwzględniające możliwości skorzystania z usług barów na przystani Żeglugi mogą
odjechać autobusem w kierunku Gdańska do przystanku Akademia Muzyczna o godz. 14.42–
linia 106;
-Przejście z deptaka przy Westerplatte do nabrzeża przystanku białej floty / ok. 700 m /dla
chętnych do skorzystania z oferty barów –koszty ponoszą uczestnicy indywidualnie;
- 15,05 lub 15,50 -Przejście z nabrzeża przystanku białej floty do przystanku autobusu linii nr 106 /ok. 50 m /
Godz. 15.22 lub 16,02 -odjazd autobusu nr 106 do przystanku Akademia Muzyczna INDYWIDUALNIE;
Koszty
Zwiedzanie z Przewodnikiem Muzeum Twierdza Wisłoujście ,Westerplatte , informacja o ZPMG pokrywa PTPNoZ;
INFORMACJA o realizacji programu
W wycieczce uczestniczyli następujący członkowie PTPNoZ :
Ewa i Andrzej Majorkowscy;
Zofia i Wacław Wilk;
Genowefa Szczepańska;
Alina Malinowska
Bożena Zadroga
Zygmunt Kliński;
Halina i Sylwester Napierzyńscy;
W Twierdzy spotkaliśmy się z przewodnikiem , który oprowadził nas po obiekcie i zapoznał z historią . Zwiedzanie Twierdzy zakończyliśmy o godz. 12.45.
Następnie przemieściliśmy się autami na Westerplatte gdzie spotkaliśmy przewodnika z PTTK , który przekazał nam informacje o Westerplatte i Porcie Gdańskim oprowadzając nas po terenie symbolicznego cmentarza uczestników walk z 1939r , nabrzeżu z widokiem na port zewnętrzny oraz przystań żeglugi z widokiem na port wewnętrzny ( szczegółowe informacje zawierają załączone notki o Twierdzy Wisłoujście , Westerplatte i Zarządzie Portu Morskiego Gdańsk ). Zwiedzanie zakończyliśmy około godz. 15.00 po czym udaliśmy się do pobliskiego lokalu gdzie spędziliśmy czas gawędząc o tym co zobaczyliśmy a także wspominając wcześniejsze wyprawy z tego roku do źródeł wody Św. Wojciecha w Sopocie i delfinarium na Helu. Ten miło spędzony czas zamknęliśmy rozstaniem około godz. 17.00.
Twierdza Wisłoujście
Fort carré Twierdzy Wisłoujście z wieńcem i wieżą-latarnią, widziany od strony Martwej Wisły
Wieniec i wieża-latarnia Twierdza Wisłoujście – zabytkowatwierdza w Gdańsku nad Martwą Wisłą, przy dawnym ujściu Wisły do Zatoki Gdańskiej. Znajduje się nieopodal osiedlaWisłoujście, Westerplatte i Portu Północnego. Spis treści 1 Konstrukcja 2 Historia 3 Nietoperze 4 Linki zewnętrzne 5 Przypisy Konstrukcja .W konstrukcji twierdzy widać różne style architektoniczne od gotyku wzwyż, techniki i materiały budowlane. Jest to spowodowane tym, że przez lata twierdza była odbudowywana po każdym zniszczeniu. Jej fundamenty opierają się na drewnianych skrzyniach (kaszycach), które znajdują się pod wodą. Na nich usypano gruz i na tej podstawie zbudowano twierdzę. Serce twierdzy stanowi cylindryczna wieża (obecnie pozbawiona zwieńczenia), która służyła do 1758 jako latarnia morska. Jest ona otoczona przez ceglany wieniec (zwany też niekiedy rondlem-działobitnią), do którego zewnętrznego obwodu przylegają domy oficerskie. Wokół wieńca zbudowano czterobastionowy Fort carré, do wnętrza którego prowadzi brama z poterną z 1609. Od strony północno-zachodniej fort carré przylega do Martwej Wisły, natomiast z pozostałych stron opasany jest przez szaniec, zwany Szańcem Wschodnim. W skład szańca wchodzi pięć bastionów, natomiast z dwóch istniejących dawniej rawelinów do naszych czasów przetrwał jeden. Fort Carré oraz Szaniec Wschodni są otoczone fosami zasilanymi z Martwej Wisły. Do 1889 zwieńczeniem wieży był późnobarokowy hełm z ok. 1721r. Po jego spaleniu w wyniku pożaru spowodowanego uderzeniem pioruna hełm został odbudowany w formie stożka krytego łupkiem, który przetrwał do 1945. Na wieży znajdował się także zegar, pochodzący z XVIIIw[. Historia
Plan Twierdzy Wisłoujście z 16 czerwca 1642, autorstwa B. Heddinga, w kolorowym odrysie Johanna Gelentina z I połowy XVIII wieku
Plan twierdzy wg planu z ok. 1660
Gdańsk Nowy Port – zdjęcie satelitarne Landsat. Na zdjęciu zaznaczona Twierdza Wisłoujście Już w czasach krzyżackich, w XIV wieku, w miejscu gdzie Wisła wpadała do Morza Bałtyckiego znajdowała się drewniana wartownia, spalona przez husyckiesierotki w pierwszych dniach września 1433. W 1482 wybudowano w tym miejscu ceglaną wieżę z latarnią. Jej zadaniem była kontrola ruchu statków na rzece oraz bronienie dostępu do gdańskiego portu. Wokół wieży powstał wieniec artyleryjski a całość założenia ufortyfikowanoczterobastionowymfortem. Twierdza Wisłoujście wielokrotnie była celem w kampaniach wojennych. W 1577 oblegał ją bezskutecznie Stefan Batory, w czasie bitwy pod Oliwą (1627) ostrzeliwała szwedzką flotę, w 1734 atakowały ją wojska rosyjsko–saskie, w 1793pruskie, 1807 – Napoleon, a w 1814 znowu Prusacy. W latach 1622–1629 twierdza, zwana też Latarnią, stała się bazą polskiej floty wojennej, kotwiczącej pod osłoną dział twierdzy. W nocy z 5 na 6 lipca1628 polskie okręty pod Wisłoujściem zostały zaatakowane przez szwedzkie wojska lądowe z użyciem artylerii, w wyniku czego zostały zatopione okręty „Żółty Lew” i galeon „Święty Jerzy„. Po drugiej stronie Martwej Wisły istniał analogiczny szaniec, zwany Szańcem Zachodnim, który został rozebrany w końcu XIX wieku. W 1627 Rada Miasta Gdańska zdecydowała o wybudowaniu Szańca Zachodniego, na miejscu rozebranej Karczmy Zachodniej w Nowym Porcie (przy lewym brzegu Wisły). W 1639 roku szaniec uzupełniono o dwa półbastiony. Umocnienie to było częścią i przyczółkiem leżącej po drugiej stronie rzeki twierdzy. Szaniec przylegał bezpośrednio do Wisły i był długości 250 m na 160 m. W 1648 stan załogi wynosił 150 osób w czasie pokoju, a 300 osób w razie wojny. W ciągu następnych dwóch wieków umocnienia rozbudowywano i przebudowywano. W czasach napoleońskich szaniec ten był nazywany Fortem Montebello. W XX wieku na terenie zlikwidowanego szańca wybudowano bazę paliwową, która została zamknięta ok. 1985. Zaplanowana jest rewitalizacja tego obszaru i utworzenie parkumiejskiego oraz terenu rekreacyjnego. Niesiony przez rzekę piach spowodował, że zbudowany pierwotnie na styku rzeki i morza obiekt, znalazł się ok. 500 m od brzegu Bałtyku. Od końca XVIII wieku zadanie obrony ujścia Wisły przejęły pruskie fortyfikacje na Westerplatte oraz Szaniec Mewi. W XIX wieku Twierdza odgrywała rolę więzienia, a w okresie międzywojennym mieścił się tam klub żeglarski. W 1945Armia Czerwona po zrównaniu z ziemią historycznej części Gdańska przystąpiła do destrukcji zabytkowej twierdzy. Do dzisiaj nie została w pełni odbudowana (brak dachu latarni, zarastające wały szańca etc). Sytuacje mają poprawić amerykańskie dotacje przeznaczone dla najbardziej zagrożonych zabytków. W 1974 zespół Twierdzy Wisłoujście został oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Jako jedna z dwóch (obok twierdzy w Bałtijsku) twierdz morskich na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego i ze względu na swą historyczną wartość trafiła na listę World Monuments Watch stu najbardziej zagrożonych zabytków na świecie. W 2009 władze Gdańska podjęły decyzję o częściowym odtworzeniu Szańca Zachodniego.
Westerplatte
Na mapach: 54°24′30,658″N 18°40′31,386″E (mapa)
Westerplatte – Pomnik Obrońców Wybrzeża. Widok od strony Nowego Portu Westerplatte – półwysep w Gdańsku, przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej. Symbol wybuchu II wojny światowej. W latach 1926-1939 na terenie Westerplatte funkcjonowała Wojskowa Składnica Tranzytowa w Wolnym Mieście Gdańsku, której obrona we wrześniu 1939 stała się symbolicznym początkiem II wojny światowej oraz polskiego oporu przeciw agresji niemieckiej. Miejsca związane z polem bitwy o Westerplatte zostały wpisane 1 września 2003 roku na listę Pomników historii. Spis treści 1 Położenie 2 Nazwa 3 Historia 4 Obiekty 5 Westerplatte w kulturze 6 Dojazd 7 Zobacz też 8 Przypisy Położenie .Westerplatte położone jest w północno-wschodniej części Gdańska, na Wyspie Portowej. Jest to niezamieszkały, zalesiony półwysep pomiędzy Zatoką Gdańską i zakolem Martwej Wisły, tzw. Zakrętem Pięciu Gwizdków. Szerokość półwyspu waha się od ok. 200 do ok. 500 metrów, długość wynosi ok. 2 kilometrów. Według podziału administracyjnego Westerplatte należy do osiedla Przeróbka. Zostało przyłączone do Gdańska w 1814 roku. Graniczy od południa z Wisłoujściem i Portem Północnym, a przez Martwą Wisłę z osiedlem mieszkaniowo-przemysłowym Nowy Port.
Napis Westerplatte przy wjeździe na półwysep – niemieckie słowo z wyraźnie zaznaczonymi polskimi akcentami (barwy Rzeczypospolitej Polskiej)
Śmierć pułkownika de Bréhan hrabiego de Plélo na Westerplatte 27 maja 1734
Plaża i drewniane molo Cesarskie na Westerplatte, ok. 1900
Brama wjazdowa do Wojskowej Składnicy Tranzytowej
Obrona Westerplatte 1-7 września 1939
Schemat obrony WST
Westerplatte po zakończeniu walk, 9 września 1939
Pozostałości nowych koszar na Westerplatte
Cmentarzyk Poległych Obrońców Westerplatte Nazwa . Nazwa Westerplatte (d. West Platte) pochodzi z języka niemieckiego. Wester to „zachodni”, a platte – „płyta” (w znaczeniu: „wyspa”). Westerplatte oznacza więc „zachodnią wyspę”. Zgodnie z nazwą Westerplatte w XIX wieku było jeszcze wyspą, natomiast określenie „zachodnia” służyło do odróżnienia wyspy od istniejącej wtedy również Ost Platte („wyspy wschodniej”), która z czasem połączyła się z lądem. Westerplatte to jedyna nazwa o niemieckojęzycznym brzmieniu zachowana na terenie Gdańska. Nazwę zachowano, gdyż stała się symbolem walki o wolność. Historia . W maju 1734 wylądował tu 2,5 tysięczny francuski korpus interwencyjny hrabiego Ludwika de Plélo (który sam tam zginął), próbujący przełamać oblężenie Gdańska przez Rosjan w czasie wojny o sukcesję polską. W roku 1835 powstał pierwszy zakład kąpielowy z restauracją. Powstanie półwyspu (pierwotnie była to wyspa, która połączyła się ze stałym lądem wskutek sedymentujących nanosów, transportowanych nurtami Wisły) przyczyniło się do szybkiego rozwoju kurortu. Było to najkrócej działające gdańskie kąpielisko. Przestało funkcjonować przed II wojną światową. 14 marca 1924 roku Rada Ligi Narodów przyznała Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port. 31 października 1925 roku obszar na terenie Wolnego Miasta Gdańska na półwyspie Westerplatte został oficjalnie przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce 7 grudnia 1925 roku Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte. Już dnia 18 stycznia 1926 roku o godz. 14.00 przybył na trałowcu ORP Mewa pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej. W latach 1926-39 na terenie półwyspu funkcjonowała Wojskowa Składnica Tranzytowa. 25 sierpnia 1939 roku przybył do Gdańska z rzekomo kurtuazyjną wizytą (pod pretekstem awarii zapowiedzianego wcześniej innego, mniejszego okrętu) niemiecki pancernik szkolny Schleswig-Holstein (mimo przestarzałej konstrukcji był to bardzo silnie uzbrojony okręt przygotowany do ataku na Westerplatte, pod pokładem przewożący kompanię szturmową Kriegsmarine). W dniach 1-7 września 1939 roku miała miejsce obrona półwyspu pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego (1-2 września) i jego zastępcy kpt. Franciszka Dąbrowskiego (2-7 września). W trakcie tych walk garnizon walczył samotnie i w okrążeniu wobec przeważających sił wroga. Po kapitulacji już 10 października 1939 roku hitlerowcy przewieźli na Westerplatte polskich więźniów w celu uporządkowania terenu po walkach. W marcu 1940 roku formalnie utworzono na Westerplatte podobóz (Abteilung Aussenstelle) obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Jego komendantami byli: SS-Hauptsturmführer Franz Christoffel, SS-Untersturmführer Paul Ehle i SS-Untersturmführer Kurt Mathesius. W maju 1941 roku zakończono prace rozbiórkowe na Westerplatte (częściowe rozebranie koszar) przez ostatnią grupę więźniów i rozwiązano obóz. Po wojnie jesienią 1946 roku rozpoczęto rozminowywanie terenu półwyspu. W tymże roku na miejscu Wartowni nr 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych tworząc symboliczny cmentarz poległych. Jednocześnie w budynku koszar detonowano niewybuchy, przyczyniając się do dewastacji obiektu. Od zakończenia wojny na terenie Westerplatte stacjonują jednostki WP. 2 lipca 1962 roku krzyż usunięto i postawiono na jego miejscu czołg T-34 z 1945 roku. 9 października 1966 roku odsłonięto tu 25-metrowy Pomnik Obrońców Wybrzeża autorstwa prof. Adama Haupta, ustawiony na 20-metrowym kopcu. Pomnik ten, swoim kształtem przypomina wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię. W czasie przebudowy terenu wyburzono znaczącą część ruin koszar; w 1967 roku przy poszerzaniu kanału portowego przesunięto na szynach w całości Wartownię nr 1. 12 czerwca 1987 roku miało tu miejsce spotkanie papieża Jana Pawła II z 38 westerplatczykami i młodzieżą. W ostatnich latach usunięto czołg T-34. W maju 2011 roku, podczas prac przy budowie Trasy Sucharskiego, został odkryty nieznany, betonowyfalochron albo pirs, który jest obecnie oddalony od brzegu o kilkadziesiąt metrów. Obiekty
Do obstugi zeglugi promowej port
ZARZĄD PORTU MORSKIEGO GDAŃSK
Dzięki swemu położeniu na przecięciu głównych szlaków europejskiego handlu, port w Gdańsku zaistniał i od ponad tysiąca lat jest ważnym centrum gospodarczym rejonu Morza Batyckiego. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej stworzyło Gdańskowi dodatkowe możliwości rozwojowe, związane z wykorzystaniem funduszy unijnych. Zakończone oraz planowane projekty oznaczają rozbudowę i modernizację infrastruktury portowej, a także poprawę komunikacji portu z krajową i międzynarodową siecią transportową. Port jest istotnym centrum dystrybucyjnym, przez który rocznie przechodzą towary o wartości ponad 100 miliardów złotych. Port Wewnętrzny dysponuje: terminalem kontenerowym, baza i terminalem dla promów pasażerskich oraz statków Ro-Ro, bazami przeładunku samochodów osobowych i owoców cytrusowych, bazą do obsługi cukru luzem oraz innych ładunków masowych, bazą przeładunku fosforytów. Inne nabrzeża, dzięki zainstalowanym urządzeniom i infrastrukturze, maja uniwersalny charakter i umożliwiaj zarówno przeładunek drobnicy konwencjonalnej, jak i towarów masowych: wyrob6w hutniczych, sztuk ciężkich i ponadgabarytowych, zbóż, nawozów sztucznych, kruszyw, rudy oraz węgla i koksu. Lądunki drobnicowe są obsługiwane w Porcie Wewnętrznym i Zewnętrznym (DCT). W Porcie Wewnętrznym, drobnica przeładowywana jest przy nabrzeżach: Oliwskim, Wiślanym, Szczecińskim, Przemysłowym ,Rudowym, Węglowym, Obrońców Westerplatte oraz na nabrzeżach Wolnego Obszaru Celnego, gdzie znajduje się również nowoczesna baza przeładunku owoców cytrusowych. Uniwersalne nabrzeża Portu Gdańsk służą obsłudze ładunków drobnicowych, m.in. na paletach, w workach i big bagach, jak również przeładunkom sztuk ciężkich, ponadgabarytowych, wyrobów hutniczych i ładunków niebezpiecznych. W Porcie Gdańsk możliwa jest weterynaryjna kontrola graniczna produktów pochodzenia zwierzęcego według standardów Unii Europejskiej. Nowoczesne Graniczne Posterunki Kontroli Weterynaryjnej są zlokalizowane na Nabrzeżu Wiślanym oraz w bezpośrednim sąsiedztwie DCT. Port Gdańsk obsługuje jednostki Ro-Ro na terenie Wolnego Obszaru Celnego oraz w nowoczesnym Terminalu Promowym Westerplatte (TPW). Rampa Ro-Ro znajduje się także w Bazie Promowej Polskiej Żeglugi Batyckiej S.A. (PZB), oferującej stałe połączenia promowe ze Skandynawia., jak również w terminalu kontenerowym OCT. Wolny Obszar Celny zlokalizowany jest blisko wejścia do Portu Wewnętrznego. Na terenie WOC przeładowywane są. m.in. samochody producentów krajów Dalekiego Wschodu oraz Europy. Importowane towary mogą być składowane na WOC bez gwarancji celnych, kontyngentów, eta oraz podatku przez nieograniczony okres. Możliwe jest też wyprowadzanie z WOC i odprawa celna ładunku partiami. Ewidencja towarów via Wolny Obszar Celny odbywa się przy zastosowaniu systemu informatycznego.Znajdujący się na wschodniej stronie Kanału Portowego Terminal Promowy Westerplatte (TPW) posiada wygodne stanowiska statkowe oraz rozlegle place składowe i manewrowe. Zabytkowy Gdańsk, Katedra Oliwska, średniowieczny zamek w Malborku oraz przyciągające swym urokiem plenery Szwajcarii Kaszubskiej, a także przepiękny stadion wybudowany na EURO 2012, czynią. z Portu Gdańsk atrakcyjny cel zawinięć statków wycieczkowych i promów pasażerskich Do obsługi żeglugi promowej port dysponuje Bazą Promowa. PZB S.A. i nowoczesnym Terminalem Promowym Westerplatte (TPW), zlokalizowanym na historycznym półwyspie, w odległości 15 minut jazdy samochodem od centrum Gdańska. Terminal jest połączony z krajową i międzynarodową. siecią. dróg. Posiada stanowiska statkowe wyposażone w rampy Ro-Ro, dworzec pasażerski wraz z zapleczem administracyjno-biurowym oraz stanowiskami odpraw celno-paszportowych, galerie komunikacyjna dla pasażerów pieszych oraz 6 stanowisk do obsługi celnej i granicznej dla pojazdów samochodowych . TP Westerplatte jest także jednym z miejsc, przy którym cumują. statki wycieczkowe. Są one również obsługiwane na reprezentacyjnym nabrzeżu spacerowym Kpt. Ziółkowskiego i WOC. Wszystkie te nabrzeża połączone są systemem komunikacji miejskiej z centrum miasta, znacznie zmodernizowanym przed gdańskimi rozgrywkami EURO 2012 Jednym z atut6w gdańskiego portu, poza korzystnymi warunkami lokalizacyjnymi jest też atrakcyjność inwestycyjna administrowanego przez ZMPG S.A. obszaru. Realizacja zaplanowanych przedsięwzięć, w tym budowa centrum logistyczno-dystrybucyjnego, w sposób zasadniczy zmienić powinna oblicze portu.Strategia Zarządu Morskiego Portu Gdańsk S.A. zakłada optymalne wykorzystanie ,/renty geograficznej” i walorów nawigacyjnych/ dla zapewnienia stabilnego i racjonalnego rozwoju portu o uniwersalnym charakterze. Podstawowym walorem portu w Gdańsku jest możliwość rozwoju głębokowodnych baz przeładunkowych m.in. poprzez budowę nowych nabrzeży na refulerach lub stanowiskach wyspowych. Umożliwią one rozwój funkcji dystrybucyjnych portu. Jednym z głównych celów ZMPG S.A. jest utrzymanie i rozszerzenie rangi Bałtyckiego klubu kontenerowego i paliwowego, a także masowego ładunków suchych.W planach rozwojowych port uwzględnia się możliwości wynikające z dotychczasowego potencjału. Istotna jego cześć służy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju. Rozwój tego potencjału stanowi ważny element strategii. Najbliższe zamierzenia w tym zakresie obejmują budowę w głębokowodnej części portu Bazy Przeładunkowo – Składowej Ropy i Paliw Płynnych PERN. Uruchamiane jest tez kolejne stanowisko (T1) do obsługi tankowców w ,,Nafto porcie”. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk S.A. jest spółką prawa handlowego, utworzona w 1998 roku, działającą na podstawie Ustawy o portach i przystaniach morskich. Zgodnie z Ustawą – Port Gdańsk należy do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Przeważający udział kapitałowy w Spółce posiada Skarb Państwa.
Opracował :
Sylwester Napierzyński
Członek Zarządu PTPNoZ Oddział Gdańsk
